Критички приказ: Продукција простора

"Продукција Простора” Анри Лефевра прожима простор као епицентрални појам, анализирајући га кроз теорије и расправе са различитих аспеката. Пише: Валентина Балабан А. Лефевр наглашава да је појам простора дуго означавао „празнину”, док га је наука схватала као „бескрајни” математички концепт, не уважавајући друштвене и друге аспекте. Анализирајући расправе од Аристотела, Декарта, преко Њутнових сљедбеника, обиљежен […]

субота, септембар 3, 2011 / 05:55

"Продукција Простора” Анри Лефевра прожима простор као епицентрални појам, анализирајући га кроз теорије и расправе са различитих аспеката.

Пише: Валентина Балабан

А. Лефевр наглашава да је појам простора дуго означавао „празнину”, док га је наука схватала као „бескрајни” математички концепт, не уважавајући друштвене и друге аспекте. Анализирајући расправе од Аристотела, Декарта, преко Њутнових сљедбеника, обиљежен је прелаз од филозофије ка науци о простору.

Математичари се појављују као носиоци права на научни статус, који је у потпуности одвојен од филозофије. Они присвајају простор и вријеме, и на парадоксалан начин, чине га својим доменом. Увиђајући проблематику комплексног односа математике и стварности, појам простора се поново враћа филозофији и постаје „менталном ствари”.

Модерно поље истраживања простора, познато као епистемологија, од филозофије простора преузело је схватање простора као „менталне ствари” или „менталног мјеста”. Не постављају се никакве детерминанте у генерализацији менталног простора, те се никада не објашњава на који се простор прецизно мисли, филозофски или простор материјалних ствари.

Аутор увиђа немогућност епистемологије да створи основу за науку, која би се звала наука о простору. Резултати из ове области можда би могли да препознају оно што је у простору, али не би могли да проузрокују знање о истом. Када би се на урбани простор примијенили кодови прихваћени из литерарних текстова, остали би на чистој дескрипцији.

Капитализам се доводи у везу са практичним стварима које се тичу простора, али остаје нејасно шта се прецизно подразумијева под овим појмом. Различити облици капитала и капиталиста заједно са тржиштима која се преклапају – чине капитализам.

Хегемонија једне друштвене класе се појављује као још један аспект капитализма.
Јавља се жеља за постојањем теорије која би била унитарна, са циљем да формира јединство између засебних опажања о простору у разним пољима. А. Лефевр предлаже физичко, ментално и друштвено поље изучавања простора, укључујући епистемолошки простор, простор чула и маште, као и простор друштвене праксе.

Сматра да је поимање простора као засебног феномена празна апстракција, аналогно енергији и времену.

Покушава се пронаћи термин који би дефинисао подјелу физичког, менталног и друштвеног простора; уобзирујући његову минорну вриједност у односу на дистанце подјеле „идеалног” и „стварног” простора, који је простор друштвеног дјеловања. Филозофија и књижевност не дају одговор на ову појаву. Друга могућност била би узимање универзалних научних појмова, који наизглед припадају филозофији. Поставља се питање постојања таквих појмова – у нади њиховог проналажења.

Као проблематика А. Лефевра појављује се појам језика. Он покушава одгонетнути да ли језик претходи, прати или долази након друштвеног простора, да ли је његов предуслов или просто формулација. Не опажа разоткривене односе између језика и простора, као и у којој мјери је могуће дефинисати неки простор.

Да би се разумјела потрага за унитарном теоријом физичког, менталног и друштвеног простора неопходно је враћање Хегелу, са политиком и филозофијом у центру. Према овом виђењу из историје настаје простор који држава окупира и над којим влада. Вријеме губи своје значење што захтјева његову обнову у филозофском смислу.

На једној страни се појављује филозофија времена, а на другој епистемолошка мисао. Циљ аутора је разбијање таквог стања ствари, супротстављањем идеја и приједлога који сачињавају модерни свијет.



Оставите одговор